ปัจจุบันใครๆ ก็สามารถสร้างแบรนด์เครื่องสำอางได้ง่าย แค่โพสต์ขายหรือรีวิวก็เข้าถึงลูกค้าได้ทันที แต่รู้หรือไม่ว่า “คำพูดเพียงคำเดียว” อาจทำให้คุณถูกฟ้อง เสียเงิน หรือแม้แต่ติดคุกได้โดยไม่รู้ตัว?
บทความนี้เขียนขึ้นเพื่อให้เจ้าของแบรนด์ ผู้รีวิว และนักทำคอนเทนต์ทุกคน เข้าใจว่า “โฆษณาเครื่องสำอางเกินจริง” นั้นเสี่ยงแค่ไหน และควรระวังอย่างไร เพื่อป้องกันไม่ให้ธุรกิจหรือชื่อเสียงของคุณต้องพังเพราะความไม่รู้
โฆษณาเครื่องสำอางแบบไหนที่เข้าข่ายผิดกฎหมาย?
ถ้าคุณเคยเห็นคำว่า หน้าใสใน 3 วัน , สิวหาย 100% หรือ ผิวขาวถาวร … นี่แหละ คือตัวอย่างของคำโฆษณาที่อาจเข้าข่าย “ผิดกฎหมาย” ได้โดยตรง
ตามพระราชบัญญัติเครื่องสำอาง พ.ศ. 2558 และ พ.ร.บ.คุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 การโฆษณาเครื่องสำอาง ต้องไม่ทำให้ผู้บริโภคเข้าใจผิดในสาระสำคัญเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องผลลัพธ์ ความปลอดภัย หรือคุณสมบัติที่เกินความจริง
คำที่เข้าข่ายโฆษณาเกินจริงที่พบบ่อย
- เห็นผลใน 3 วัน , ผิวขาวทันใจ , หน้าเด็กลง 10 ปี
- รักษาฝ้าหายขาด , สิวทุกชนิดหายแน่นอน
- อกฟู อึ๋มกระชับโดยไม่ต้องศัลยกรรม
- ใช้แล้วไม่ต้องเลเซอร์/ไม่ต้องเข้าคลินิก
- ช่วยลดสิวฝ้าในทันที
ตัวอย่างข้อความต้องห้าม
ประเภท | ตัวอย่างข้อความที่อาจผิด |
---|
ผิวขาว | ผิวขาวถาวรใน 7 วัน |
สิว/ฝ้า | หายแน่นอน 100% |
อก | ใหญ่ขึ้น 2 ไซซ์ใน 2 สัปดาห์ |
เส้นผม | ปลูกผมใหม่ได้จริง |
แม้แต่การใช้คำว่า รับประกันผลลัพธ์ หากไม่มีงานวิจัยหรือเอกสารทางวิทยาศาสตร์ยืนยัน ก็อาจเข้าข่ายหลอกลวงผู้บริโภคได้เช่นกัน
คำแนะนำในการใช้คำโฆษณาอย่างปลอดภัย
- ใช้คำว่า ช่วยให้แลดู… , ช่วยให้ผิวดูขาวใสขึ้น
- ระบุว่า ผลลัพธ์ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล
- หลีกเลี่ยงคำว่า หายขาด , รับประกันเห็นผล , ดีที่สุด
ภาพจาก Pinterest ตัวอย่างแบรนด์แอบอ้างสรรพคุณเกินจริง
รีวิวออนไลน์หรือโพสต์ของ Influencer ถือว่าโฆษณาไหม?
รีวิวก็แค่เล่าประสบการณ์ส่วนตัว ไม่ใช่โฆษณา… จริงหรือ?
หลายคนอาจเข้าใจว่าโพสต์รีวิวใน Facebook , TikTok หรือ YouTube ไม่ถือเป็นการโฆษณา แต่ในความจริงแล้ว ถ้ารีวิวนั้นมีผลต่อการตัดสินใจซื้อของผู้บริโภค และมีผลประโยชน์ทางการค้าเข้ามาเกี่ยวข้อง ก็อาจเข้าข่ายโฆษณาได้ทันที
เกณฑ์ที่ทำให้รีวิวกลายเป็นโฆษณา
1. ได้รับค่าจ้าง / ของฟรี / สปอนเซอร์
เช่น ได้รับครีมฟรีมารีวิว , ได้ค่าสปอนเซอร์โพสต์
2. มีการชักชวนให้ซื้อหรือคลิกลิงก์
เช่น กดลิงก์นี้เพื่อซื้อ , มีโปรวันนี้เท่านั้น!
3. ใช้คำโฆษณาเกินจริง
เช่น ใช้แล้วสิวหายชัวร์ , ขาวถาวรใน 7 วัน
ตัวอย่างคดีจริง
ในปีที่ผ่านมา มีกรณี Influencer โพสต์รีวิวครีมที่ไม่มีเลขที่จดแจ้ง พร้อมอ้างว่ารักษาฝ้าได้หายขาดใน 3 วัน ส่งผลให้ ทั้งเจ้าของแบรนด์และผู้รีวิวโดนร้องเรียนและดำเนินคดีจาก อย. การแสดงตนว่าใช้จริงแล้วให้ข้อมูลเกินจริง = มีความผิดร่วมกับผู้โฆษณา
ถ้าคุณเป็น Influencer หรือ Blogger ควรทำอย่างไร?
- ระบุชัดเจนว่า ได้รับสินค้าสนับสนุนจากแบรนด์ใด
- หลีกเลี่ยงการใช้คำว่า หายขาด , ดีที่สุด , ปลอดภัยแน่นอน
- ใช้คำว่า ผลลัพธ์จากประสบการณ์ส่วนตัวเท่านั้น
- อย่าลืมเช็กเลขจดแจ้งของสินค้า (สามารถทำได้ผ่านเว็บไซต์ อย.)
ความโปร่งใส = ความปลอดภัย = ความน่าเชื่อถือ
บทลงโทษตามกฎหมายสำหรับผู้ที่โฆษณาเกินจริง
คำโฆษณาที่ดูเหมือนไม่มีอะไร อาจนำไปสู่โทษจำคุก ปรับ หรือถูกดำเนินคดีอาญา ได้ทันที โดยเฉพาะในกรณีที่มีการอ้างสรรพคุณเกินจริงโดยไม่มีหลักฐานรองรับ
กฎหมายที่เกี่ยวข้องหลักๆ มีดังนี้
พ.ร.บ.เครื่องสำอาง พ.ศ. 2558
- ห้ามโฆษณาเครื่องสำอางที่อวดอ้างเกินจริง
- ห้ามทำให้เกิดความเข้าใจผิดในสาระสำคัญ
พ.ร.บ.คุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522
- หากพบว่าโฆษณาหลอกลวงหรือไม่เป็นธรรม จะเข้าข่ายผิดกฎหมายทันที
บทลงโทษสำหรับผู้กระทำผิด
กลุ่มผู้กระทำ | โทษจำคุก | โทษปรับ |
---|
เจ้าของผลิตภัณฑ์ / แบรนด์ | ไม่เกิน 6 เดือน | ไม่เกิน 50,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ |
ผู้ให้บริการโฆษณา (เช่น เพจ , อินฟลูเอนเซอร์) | ไม่เกิน 3 เดือน | ไม่เกิน 25,000 บาท |
หากมีการทำผิดซ้ำ | ถูกส่งฟ้องต่อศาลทันที | เพิ่มโทษ |
แม้ไม่ได้เป็นเจ้าของผลิตภัณฑ์โดยตรง แต่ มีส่วนร่วมในการโฆษณา ก็ถือว่ามีความผิดตามกฎหมาย
ผู้มีอำนาจดำเนินคดี
- สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)
- สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.)
- กสทช. (กรณีสื่อโทรทัศน์ / วิทยุ)
คำแนะนำ
- อย่ามองว่าเป็นเรื่องเล็กน้อยหรือใครๆ ก็ทำ เพราะการโฆษณาเกินจริงถูกจับปรับจริงในหลายกรณีแล้ว
- หากไม่แน่ใจว่าข้อความของคุณเข้าข่ายผิดกฎหมายหรือไม่ ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญหรืออ้างอิงจากคู่มือของ อย.
ช่องทางในการตรวจสอบผลิตภัณฑ์และการร้องเรียน
หากคุณไม่แน่ใจว่าสินค้าที่คุณใช้ รีวิวมีความน่าเชื่อถือแค่ไหน หรือสงสัยว่าโฆษณาที่เห็นเข้าข่ายเกินจริงหรือไม่… คุณสามารถตรวจสอบและร้องเรียนได้ด้วยตัวเองง่ายๆ
วิธีตรวจสอบผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง
ตรวจสอบเลขที่ใบรับจดแจ้ง 10 หลัก ผ่าน 3 ช่องทางของ อย.
- เว็บไซต์ อย.
www.fda.moph.go.th
เข้าส่วน “ตรวจสอบผลิตภัณฑ์สุขภาพ”
- Oryor Smart Application (โหลดได้ทั้ง iOS และ Android)
ใช้ง่าย สแกน QR ก็ตรวจได้ทันที
- สายด่วน อย. โทร 1556
สอบถามข้อมูลเลขที่จดแจ้ง , สถานะสินค้า , คำโฆษณาที่ผิด
หากพบการโฆษณาเกินจริง ต้องทำอย่างไร?
ช่องทางการแจ้งเบาะแสหรือร้องเรียน
- โทร 1556 สายด่วน อย.
- E-mail : 1556@fda.moph.go.th
- ผ่าน Oryor Smart Application : มีระบบแจ้งเหตุ
- เว็บไซต์ อย. : มีฟอร์มออนไลน์ให้แจ้งข้อมูล
การแจ้งเตือนอาจช่วยให้ผู้บริโภครายอื่นไม่ตกเป็นเหยื่อ และเป็นการป้องกันปัญหาในวงกว้างได้อย่างแท้จริง
เคล็ดลับสำหรับผู้บริโภค
- อย่าดูแค่ยอดรีวิว หรือจำนวนผู้ติดตามของ Influencer
- ควรตรวจสอบสินค้าและบริษัทผู้ผลิตอย่างน้อย 1 ครั้ง ก่อนตัดสินใจซื้อ
- หากเห็นโฆษณาที่เวอร์เกินจริง เก็บหลักฐาน (เช่น ภาพหน้าจอ) ไว้ก่อนแจ้ง
วิธีเขียนคำโฆษณาอย่างไรให้ไม่เสี่ยงผิดกฎหมาย
“โฆษณาให้ขายดีได้ โดยไม่ต้องพูดเวอร์” เป็นไปได้ เพียงแค่คุณรู้แนวทางที่ถูกต้องและหลีกเลี่ยงคำที่เข้าข่ายหลอกลวงหรือเกินจริง
หลัก 3 ไม่ สำหรับการโฆษณาเครื่องสำอาง
- ไม่ใช้คำอวดอ้างผลลัพธ์แน่นอน
- หลีกเลี่ยงคำว่า “หาย 100%” , “ดีที่สุด” , “เห็นผลทันที”
- เพราะผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางไม่ใช่ยา ไม่มีอำนาจรักษาโรค
- ไม่ให้ข้อมูลคลุมเครือหรือชวนเข้าใจผิด
- เช่น “ทำให้หน้าดูเด็กลง 10 ปี” โดยไม่มีหลักฐานอ้างอิง
- ไม่หลอกลวงหรืออ้างงานวิจัยเท็จ
- ถ้าอ้างแหล่งอ้างอิง ต้องมีงานวิจัยจริงรองรับ
หลัก 3 ใช้ สำหรับการสื่อสารอย่างปลอดภัย
- ใช้คำว่า “ช่วยให้…” , “แลดู…”
- เช่น “ช่วยให้ผิวแลดูเรียบเนียนขึ้น” , “ช่วยบำรุงผิวให้ดูกระจ่างใส”
- ใช้ข้อความกำกับเช่น “ผลลัพธ์ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล”
- ป้องกันความเข้าใจผิดเรื่องผลลัพธ์ที่แตกต่างกัน
- ใช้ข้อมูลจากแหล่งที่ตรวจสอบได้
- เช่น ผลการทดสอบในห้องปฏิบัติการ , ข้อมูลจากอย.
ตัวอย่างเปรียบเทียบคำโฆษณา ผิด vs ถูก
คำที่ควรหลีกเลี่ยง | คำที่แนะนำให้ใช้ |
---|
ขาวขึ้นทันทีใน 3 วัน | ช่วยให้ผิวแลดูขาวกระจ่างขึ้น |
สิวหายแน่นอน 100% | ช่วยลดปัจจัยที่ก่อให้เกิดสิว |
หน้าเด็กลง 10 ปี | บำรุงผิวให้ดูอ่อนเยาว์ขึ้น |
หายขาด ไม่กลับมาอีก | ผลลัพธ์อาจแตกต่างในแต่ละบุคคล |
เทคนิคเสริมสำหรับแบรนด์ / เจ้าของกิจการ
- เขียน Checklist ตรวจสอบคำโฆษณาก่อนโพสต์
- ให้ทีมงานเข้าอบรมเรื่อง กฎหมายเกี่ยวกับคำโฆษณา
- ตรวจสอบคำทุกคำก่อนนำขึ้นเว็บไซต์ , แพ็กเกจ หรือโซเชียลมีเดีย
การเลือกใช้คำที่ “ชัดเจน ซื่อสัตย์ และปลอดภัย” ไม่เพียงแค่ป้องกันความผิดทางกฎหมาย แต่ยังช่วยเสริมความน่าเชื่อถือของแบรนด์ในระยะยาว
คำถามที่พบบ่อย (FAQ)
รีวิวสินค้าโดยไม่ได้รับค่าจ้าง ผิดกฎหมายไหม? ถ้ารีวิวเกิดจากประสบการณ์ส่วนตัวโดยไม่มีผลประโยชน์ทางการค้า เช่น ไม่ได้รับสินค้า ไม่ได้ค่าตอบแทน และไม่มีการแฝงลิงก์หรือขายโดยตรง ถือว่าไม่ผิดกฎหมาย แต่ถ้ารีวิวมีแนวโน้มจูงใจให้เกิดการซื้อ หรือมีความเกี่ยวข้องทางธุรกิจกับแบรนด์ อาจเข้าข่ายโฆษณาโดยไม่ได้รับอนุญาต ต้องระวังเป็นพิเศษ
คำว่า ผลลัพธ์เห็นชัดใน 7 วัน ใช้ได้ไหม? คำนี้ถือว่า อวดอ้างผลลัพธ์ชัดเจนโดยไม่มีเงื่อนไข ซึ่งเข้าข่ายโฆษณาเกินจริงโดยเฉพาะถ้าไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์รองรับ ควรใช้คำว่า ช่วยให้เห็นการเปลี่ยนแปลงในบางรายภายใน 7 วัน และระบุว่าผลลัพธ์ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล
โพสต์ขายของใน Facebook ส่วนตัว ถือว่าเป็นโฆษณาไหม? ใช่ ถ้าโพสต์มีเจตนาทางการค้า ไม่ว่าจะเป็น Facebook ส่วนตัว , Page หรือ Tiktok ถ้ามีเนื้อหาชักจูงการซื้อ + บรรยายคุณสมบัติผลิตภัณฑ์ ถือว่าเป็นโฆษณาและต้องอยู่ภายใต้กฎหมายโฆษณาเครื่องสำอาง
หากลูกค้ารีวิวเอง แล้วเราแชร์โพสต์นั้นต่อ จะผิดไหม? การแชร์โพสต์ของลูกค้าต้องระวังว่าโพสต์ต้นทางมีข้อความอวดอ้างเกินจริงหรือไม่ เพราะการนำมาใช้ในเชิงส่งเสริมการขาย อาจเข้าข่ายการโฆษณา แม้เจ้าของแบรนด์ไม่ได้เขียนเอง ดังนั้น ควรใช้เฉพาะรีวิวที่เป็นกลาง หรือใส่คำกำกับเสมอว่า เป็นประสบการณ์ส่วนบุคคล
จะเช็กเลขจดแจ้งของเครื่องสำอางได้ที่ไหน? สามารถตรวจสอบ “เลขที่ใบรับจดแจ้ง 10 หลัก” ได้ผ่าน เว็บไซต์ อย. www.fda.moph.go.th , แอปพลิเคชัน Oryor Smart หรือ โทรสายด่วน อย. 1556 หากไม่พบข้อมูล สินค้านั้นอาจยังไม่ได้รับอนุญาตให้วางจำหน่ายอย่างถูกกฎหมาย
สรุป โฆษณาอย่างไรไม่ให้พลาดท่า “ผิดกฎหมาย”
การโฆษณาเครื่องสำอางไม่ใช่เรื่องเล่นๆ คำพูดเพียงคำเดียว เช่น “หายแน่นอน” , “ขาวไวทันใจ” อาจทำให้คุณถูกฟ้อง ดำเนินคดี และเสียชื่อเสียงของแบรนด์ในพริบตา
สิ่งสำคัญคือ ต้องเข้าใจว่าเครื่องสำอางไม่ใช่ยา ไม่สามารถรักษาโรคหรือเปลี่ยนแปลงโครงสร้างร่างกายได้ การอวดอ้างสรรพคุณเกินจริงจึงเป็นเรื่องที่กฎหมายไม่อนุญาตอย่างเด็ดขาด
สิ่งที่เจ้าของแบรนด์และผู้รีวิวควรทำ
- ตรวจสอบข้อความโฆษณาทุกคำก่อนเผยแพร่
- หลีกเลี่ยงคำรับประกันหรือผลลัพธ์แน่นอน
- ใช้คำว่า “ช่วยให้แลดู…” , “ผลลัพธ์ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล”
- ตรวจสอบเลขจดแจ้งผลิตภัณฑ์ก่อนใช้หรือแนะนำ
- ดาวน์โหลด Checklist คำโฆษณาปลอดภัยไว้ใช้ในทีม
ขอความร่วมมือสร้างวงการโฆษณาอย่างรับผิดชอบ
ธุรกิจที่เติบโตยั่งยืน คือธุรกิจที่ซื่อสัตย์ หากคุณคือเจ้าของแบรนด์ หรือทำงานด้านโฆษณาออนไลน์ เราขอเชิญคุณ ตรวจสอบข้อความโฆษณาทุกครั้งก่อนเผยแพร่
หากพบข้อความโฆษณาเกินจริง
แจ้งได้ที่
- เว็บไซต์ อย. www.fda.moph.go.th
- Oryor Smart App
- โทรสายด่วน 1556
- หรืออีเมล 1556@fda.moph.go.th
ที่มา :
- เว็บไซต์ ASTV ผู้จัดการออนไลน์
- เว็บไซต์ bcp.nbtc.go.th
ผลิตกล่องบรรจุภัณฑ์สวยๆ ตอบสนองต่อธุรกิจ สู่ระดับสากล
เริ่มต้นกับ Thaiprintshop : ไม่มีขั้นต่ำสั่งผลิต